Viêm bàng quang có phải là bệnh lây truyền qua đường tình dục? Những nguyên tắc cơ bản của vệ sinh phụ nữ là gì? Vì sao quan hệ tình dục dễ gây viêm bàng quang? Nội tiết tố nữ có vai trò gì trong vấn đề này không? Mối liên quan giữa tình dục - Vệ sinh phụ nữ - Viêm bàng quang thường vẫn chưa được sáng tỏ.
Viêm bàng quang và quan hệ tình dục
Rất nhiều người trong các bạn mặc nhiên cho rằng quan hệ tình dục là nguyên nhân trực tiếp gây ra những đợt viêm bàng quang và rằng. Trong thực tế cuộc sống hàng ngày, bệnh lý này đã gây hiểu lầm thậm trí dẫn đến mâu thuẫn gia đình vì người phụ nữ nghi ngờ chồng là nguyên nhân lây truyền bệnh tình dục cho mình.
Tuy nhiên, rất rất hiếm khi và chỉ là ngoại lệ nếu như viêm bàng quang tái phát bị gây ra bởi vi trùng gây bệnh lây truyền qua đường tình dục. Và tất nhiên, nếu có viêm bàng quang sau quan hệ tình dục không an toàn hoặc viêm bàng quang phối hợp với biểu hiện viêm phụ khoa thì cũng cần phải làm các khám nghiệm loại trừ bệnh lây truyền qua đường tình dục. Vi trùng thường gặp trong viêm bàng quang thông thường có nguồn gốc từ đường tiêu hoá (E.Coli, Proteus, Enterobacter…). Trong khi đó, bệnh lây truyền qua đường tình dục lại là Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae và đôi khi là Herpes génital. Những loại này có thể biểu hiện với hội chứng “giả viêm bàng quang” (Pseudo-cystite)
Quan hệ tình dục có thể gây khởi phát viêm bàng quang do 3 yếu tố:
-
Yếu tố cơ học: Động tác giao hợp làm niệu đạo bị kéo dãn và tiếp xúc với vi khuẩn ở âm đạo. Động tác giao hợp góp phần đẩy các chất tiết trong các tuyến nhỏ kéo theo vi khuẩn vào lòng niệu đạo, âm đạo. Hơn nữa, giao hợp gây tình trạng viêm niêm mạc làm niệu đạo dễ bị nhiễm trùng.
-
Yếu tố nhiễm khuẩn: Giao hợp gây tiết ra vi trùng của của hệ sinh thái vi trùng bình thường có trong âm đạo. Hệ sinh thái vi trùng này không gây bệnh cho âm đạo nhưng có thể gây bệnh cho niêm mạc niệu đạo.
-
Yếu tố cảm xúc: Những hưng phấn do giao hợp có thể gây phản ứng tiết ra Endorphine gây hại cho miễn dịch địa phương.
Vai trò của nội tiết tố nữ
Viêm bàng quang hay gặp hơn ở phụ nữ mang thai và phụ nữ mãn kinh cho thấy vai trò ảnh hưởng của những biến đổi nội tiết tố với viêm bàng quang. Nói 1 cách chính xác hơn, sự thiếu hụt nội tiết tố nữ (Estrogene) là 1 trong các nguyên nhân gây viêm bàng quang.
Sự mất rối loạn cân bằng nội tiết tố làm niêm mạc niệu đạo và âm đạo bất ổn định trong khi có sự mất thăng bằng của hệ vi khuẩn lành trong âm đạo, một số vi trùng tăng sinh có thể gây bệnh cho niêm mạc niệu đạo.
Nguyên nhân thường gặp của viêm bàng quang tái phát ở phụ nữ
Nguyên nhân thường gặp nhất của viêm bàng quang tái phát ở phụ nữ là tình trạng hẹp lỗ tiểu (Stenose meatique). Khi đi tiểu, tình trạng hẹp lỗ tiểu này gây ra luồng xoáy nước tiểu ngược chiều kéo theo vi khuẩn có sẵn ở lỗ tiểu và niệu đạo chạy ngược vào bàng quang (Reflux urethrovesical).Tình trạng này lại tăng nặng hơn sau quan hệ tình, dục do động tác giao hợp góp phần đẩy các chất tiết trong các tuyến nhỏ kéo theo vi khuẩn ẩn nấp trong đó vào lòng niệu đạo, sau đó hiện tượng trào ngược nước tiểu từ niệu đạo vào bàng quang kéo theo 1 số lượng lớn vi khuẩn sẽ gây viêm bàng quang. Chính do vậy mà dấu hiệu điển hình của viêm bàng quang tái phát do hẹp lỗ tiểu là các đợt viêm thường sảy ra sau giao hợp. Nếu có biểu hiện đó, bệnh nhân cần được khám để phát hiện các bất thường của bộ phân sinh dục ngoài như hẹp lỗ tiểu hoặc lỗ tiểu lệch thấp nằm trong lòng âm đạo, túi thừa niệu đạo…
Luồng trào ngược nước tiểu kéo theo vi khuẩn vào bàng quang.
Hẹp lỗ tiểu hay gặp nhất ở phụ nữ mãn kinh hoặc tiền mãn kinh, do nội tiết tố nữ giảm thấp gây khô, teo nhỏ bộ phận sinh dục ngoài. Ngoài ra cũng có thể gặp ở phụ nữ trẻ, do dị tật bẩm sinh.
Phẫu thuật tạo hình lỗ tiểu được thực hiện như thế nào?
Với gây tê tại chỗ, phẫu thuật viên sử dụng kỹ thuật tạo hình Y-V plastie để mở rộng lỗ tiểu sau đó nong niệu đạo đạt đến kích thước của ống nong 24Ch. Thường phối hợp với nội soi niệu đạo bàng quang để phát hiện và sử lý các thương tổn phối hợp: viêm vùng tam giác bàng quang mãn tính (Trigonite chronique), các ổ apxe nhỏ trong niệu đạo hoặc cổ bàng quang, sỏi bàng quang...Thời gian nằm viện 1 ngày.
Với những phụ nữ bị viêm bàng quang tái phát (>3 lần/1 năm), ngoài việc khám nghiệm thông thường (hỏi bệnh, xét nghiệm nước tiểu, siêu âm), cần phải khám tại chỗ để loại trừ các dị dạng bất thường của bộ phận sinh dục tiết niệu giúp việc điều trị dứt điểm viêm bàng quang tái phát.
Nguyên tắc vàng trong vệ sinh phụ nữ
Thiếu vệ sinh tạo điều kiện thuận lợi cho vi trùng sinh sản mạnh mẽ, do vậy phải vệ sinh thường xuyên sạch sẽ và thường xuyên thay băng vệ sinh. Tuy nhiên, việc làm vệ sinh quá mức hoăc sử dụng các sản phẩm không phù hơp có thể gây ra những chấn thương cơ học và tổn thươnhhoas học cho niêm mạc bộ phân sinh dục. Hệ sinh thái vi trùng của âm đạo và âm hộ rất dễ bị tiêu huỷ. Việc làm mất đi vi trùng lành do rửa quá nhiều hay dùng các sản phẩm vệ sinh không thích hợp sẽ kích thích sự phát triển của loại vi khuẩn gây bệnh.
Cuối cùng, quần áo quá chật sẽ gây tăng nhiệt độ và độ ẩm tại chỗ thuận lợi cho sự phát triển của vi trùng gây bệnh.
Mười lời khuyên để tránh viêm bàng quang tái phát:
-
Uống đủ nước 1,5-2 l/ngày.
-
Không nhịn tiểu.
-
Đi tiểu ngay sau giao hợp.
-
Tránh để ẩm và nóng.
-
Vệ sinh bộ phận sinh dục từ trước ra sau.
-
Tránh táo bón.
-
Không vệ sinh tại chỗ thái quá.
-
Giữ vệ sinh khi thấy kinh.
-
Không tự dùng thuốc.
-
Điều trị cùng lúc cho cả vợ và chồng nếu bị bệnh lây qua đường tình dục.
Bác sĩ Lê Sĩ Trung chuyên điều trị các bệnh tiết niệu:
